100%-controles grote impact op onschuldige reizigers
Vanaf 2003 is er veel te doen geweest om de 100%-controles op Schiphol. Tijdens de controles ondergingen veel onschuldige reizigers een vernederende behandeling, ze moesten zich uitkleden en er werd gekeken in de holtes van het onderlichaam. Ook werden onschuldige reizigers overgebracht naar het detentiecentrum op Schiphol waarbij zij eerst ‘driemaal schone ontlasting moesten produceren’ voordat zij na enkele dagen weer in vrijheid werden gesteld. Daarbij hadden veel donkere reizigers het gevoel dat hun huidskleur een rol speelde bij de selectie voor verdiepende controle.
Over deze gang van zaken zijn vragen gesteld in de Tweede Kamer, het heeft geleid tot rechtszaken, de Nationale ombudsman heeft diverse onderzoeken verricht en reizigers dienden klachten in over onheuse bejegening en discriminatie bij het Bureau Discriminatiezaken Kennemerland (BD).
Verbeteringen in werkwijze
De Douane en de Kmar (en Ministeries) hebben zich de kritiek aangetrokken en verbeterden hun werkwijze op enkele punten. Mede door het plaatsen van de bodyscan op de aankomstpier en enkele andere belangrijke verbeteringen, zoals het verbod op schouwen en betere omgangsvormen, in de werkwijze van de Douane en de Kmar is het aantal incidenten en klachten de afgelopen jaren afgenomen.
Daarbij is de werkwijze van de Douane gewijzigd: de 100%-controles zoals tijdens de start in 2003 bestaan niet meer. Niet iedereen van de betreffende vluchten wordt meer uitgebreid gecontroleerd, er wordt gewerkt op basis van risico-inschattingen per vlucht.
Aandachtspunten
Er blijven echter aandachtspunten. Zo is het Bureau Discriminatiezaken Kennemerland kritisch op het feit dat de Douane vragen stelt om persoonlijke informatie in te winnen èn dat de Douane uitgaat van medewerking van reizigers door te vragen naar een identiteitsbewijs en dat reizigers automatisch hun paspoort afgeven. Dit zijn beiden formeel opsporingstaken en daarmee taken van de Kmar. Hierdoor wordt de taakverdeling en wat je als reiziger mag verwachten van Douane en Kmar nogal onduidelijk. Lijfsvisitatie van onschuldige reizigers door de Douane (onder strikte omstandigheden) is nog steeds toegestaan en etnisch profileren blijft bij sommige onderdelen van de controle op de loer liggen.
Het rapport is hieronder te downloaden.
Meer informatie bij Marjolein van Haaften , 023 5315842