De landelijke viering van de afschaffing van de slavernij is de aanleiding om hier lokaal in Haarlem bij stil te staan en naar het Haarlemse verleden te kijken. Het project Haarlemse herinneringen aan de slavernij heeft ten doel duidelijk te maken dan slavernij niet alleen iets is van ‘ver weg’, van Suriname en de Antillen maar dat het ook verweven was met de Haarlemse cultuur en economie. Dat slavernij ook iets was van ‘hier’ en ‘dichtbij’, in allerlei lagen van de samenleving. Dus dat het slavernij verleden van ons allemaal is.
De in Haarlem gevestigde uitgeverij In de Knipscheer organiseerde – vooruitlopend op de activiteiten die deze zomer en dit najaar over slavernij plaatsvinden – woensdag 24 april een Letterij, een literair cafe, in de Pletterij in Haarlem. Met schrijvers, vertellers en muzikanten die in hun werk de herinnering van het slavernijverleden levend houden en bijdragen aan kennis over en het bewustzijn van het slavernijverleden. Gasten waren Janny de Heer, Fred de Haas en Jeroen Leinders.
Nicolaas Beets
Bureau Discriminatiezaken gaf op deze literaire avond een vooruitblik op het project Haarlemse herinneringen aan de slavernij. Dit project behelst onder andere een wandelroute door de oude stad die het Haarlemse slavernij verleden een gezicht geeft. Zoals het huis van Nicolaas Beets in de Haarlemse Koningsstraat. Beets, schrijver van het beroemde boek De Camera Obscura (1839), was abolitionist en pleitte actief voor afschaffing van de slavernij.
Teylers, Frans Hals, ABC, Historisch Museum Haarlem
Het Teylers Museum en het Frans Hals Museum hebben kunstwerken in de collectie waarop slaven of slaafgemaakten te zien zijn en zijn opgenomen in de wandelroute. In het Architectuurcentrum Haarlem, ABC, komt wellicht een slavenhuisje op ware grootte te staan met het immense plantagehuis op de muur gebeamd. Het Historisch Museum Haarlem heeft diverse objecten die refereren aan de slaventijd zoals een tabakskist met prachtige schilderingen.
Compensatie: 300 florijnen
Sporen van de slavernijgeschiedenis zijn in Nederland vooral te vinden in Amsterdam en Middelburg. Toch hebben ook in Haarlem en omstreken personen gewoond die een rol speelden in de slavernij. Deze informatie is voor dit project ontsloten door historici uit de archieven van onder andere het Noord Hollands Archief. Zo is er een eigenaar van een plantage, een administrateur op een plantage, een slavenhandelaar, een vrij verklaarde slavin, een priester die een slavin verkoopt, een soldaat die ten strijde trekt tegen de marrons. Per slaafgemaakte kregen de ‘eigenaren’ bij de afschaffing van de slavernij 300 florijnen compensatie. De slachtoffers van de slavernij kregen geen enkele vorm van compensatie. Op de route zitten ook een aantal adressen van de tien Haarlemmers die compensatie hebben gekregen voor hun ‘waardeverlies’ in 1863.
Het project Haarlemse herinneringen aan de slavernij is een samenwerkingsproject op initiatief van het Noord-Hollands Archief, Cultuursporen, IMHP en Bureau Discriminatiezaken Kennemerland.