Onwetendheid vaak oorzaak discriminatie
De voorbereidingscommissie constateert dat er veel onwetendheid bestaat over discriminatie: wat is het, hoe ontstaat het en wat is er tegen te doen? Veel gevallen van discriminatie komen voort uit vooroordelen (stereotypering) en zijn onbedoeld. Maar ook onbedoelde, onbewuste discriminatie is discriminatie. Het is dringend nodig alle vormen van discriminatie bij de arbeid, ook onbewuste discriminatie als gevolg van vooroordelen, tegen te gaan. Dat is de kern van het advies.
Vergroten van kennis en bewustzijn
Het tegengaan van discriminatie bij de arbeid vraagt om een gezamenlijke aanpak door werkgevers, werknemers en overheid. Belangrijk onderdeel is het vergroten van bewustwording van discriminatie en van de rol van vooroordelen. De voorbereidingscommissie beveelt een landelijke campagne aan.
Voorlichting en training kunnen werkgevers en werknemers in arbeidsorganisaties bewustmaken van discriminerend gedrag. Hierbij kan het College voor de Rechten van de Mens een rol spelen.
Charter diversiteit
Op de werkvloer dienen werkgevers en werknemers, maar ook cliënten, patiënten etc. zich te onthouden van discriminerend gedrag. Een actief diversiteitsbeleid gericht op het erkennen en waarderen van verschillen tussen mensen kan daaraan een goede bijdrage leveren. De sociale partners hebben de ambitie om, met steun van het kabinet, een charter op te zetten om een stevige impuls te geven aan het diversiteitsbeleid op ondernemingsniveau. Deelname is op vrijwillige basis. Deelnemende ondernemers stellen zelf doelen vast en leggen hierover verantwoording af.
Rol ondernemingsraad
Ook de ondernemingsraad (OR) kan een belangrijke rol spelen in het voorkomen en tegengaan van discriminatie en het succesvol voeren van diversiteitsbeleid. Voorlichting, het OR-spreekuur, een anonieme meldingsmogelijkheid en vertrouwenspersonen zijn hierbij middelen. De SER werkt aan een handreiking om OR-en en ondernemers behulpzaam te zijn. Ook is van belang dat OR-en hun eigen diversiteit vergroten.
Rol overheid
Er zijn onvoldoende betrouwbare gegevens beschikbaar over de mate waarin discriminatie bij de arbeid voorkomt. De voorbereidingscommissie vindt het daarom van groot belang dat de overheid door onderzoek en monitoring meer inzicht krijgt en daarop beleid ontwikkelt. Ook is het nodig de meldingsbereidheid te vergroten.
Het advies bepleit verder vergroting van de rol van de Inspectie SZW bij klachten over discriminatie. Dat kan door controle op individuele klachten, bemiddeling en zo nodig doorverwijzing naar het gemeentelijk antidiscriminatiebureau. Meer naming and shaming draagt volgens de commissie niet bij aan het tegengaan van discriminatie.
Naast generieke ook specifieke aanbevelingen
De hierboven genoemde generieke aanbevelingen komen ten goede aan groepen van mensen die discriminatie bij de arbeid ervaren. Het gaat dan bijvoorbeeld om niet-westerse allochtonen, mensen met een arbeidsbeperking, lhbt-ers (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders), (zwangere) vrouwen en ouderen. Om recht te doen aan de verschillen tussen deze groepen staan in het advies ook specifieke aanbevelingen per groep.
Zo kunnen netwerkvorming, onderzoek naar ‘kleuring’ in testen en het bevorderen van de toegang tot stage- en werkervaringsplaatsen bijdragen aan een betere arbeidsmarktpositie van niet-westers allochtonen.
Om gelijke behandeling van zwangere vrouwen te bevorderen is nodig meer bekendheid te geven aan rechten en plichten voortvloeiend uit regelgeving rond zwangerschap en bevalling. Ten opzichte van lhbt-ers is vooral bejegening op de werkvloer een aandachtspunt. De positie van biseksuelen en transgenders is zorgelijk. De commissie pleit voor meer onderzoek, het voeren van een goed diversiteitsbeleid, het stimuleren van netwerkvorming en meer aandacht voor deze groepen in cao’s.
Leren van elkaar
Uitwisseling van voorbeelden en leren van elkaar zijn voor bedrijven heel belangrijk. Goede praktijken die het ene bedrijf heeft ontwikkeld, zijn met wat aanpassingen vaak goed bruikbaar in een ander bedrijf. Het SER-advies bevat daarom ook een digitale toolbox met zo’n 100 goede voorbeelden van het tegengaan van discriminatie en bevorderen van diversiteit.
Vanaf vandaag staat het advies samen met de toolbox met goede praktijken op www.ser.nl.
Het ontwerpadvies Discriminatie werkt niet! – Advies over het tegengaan van discriminatie bij de arbeid is voorbereid door de Commissie Arbeidsmarkt- en onderwijsvraagstukken, onder voorzitterschap van kroonlid Ferdinand Grapperhaus. Het is een reactie op een adviesaanvraag van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het advies wordt behandeld tijdens de openbare raadsvergadering van vrijdag 25 april 2014.