Nederland is sinds de jaren zestig van de vorige eeuw snel geseculariseerd. Nederland is nu een van de meest seculiere landen in de wereld. Religie en levensbeschouwing hebben een andere plek in de Nederlandse samenleving gekregen. Steeds meer mensen keren zich af van een religie of zijn niet meer actief belijdend. Tegelijkertijd worden steeds vaker sterke negatieve standpunten ingenomen over ‘de islam’ of ‘de moslims’. Maar ook christenen en joden ervaren soms vooroordelen.
Staat vrijheid van godsdienst onder druk? Kunnen mensen zichzelf zijn als zij hun geloof -of welke levensbeschouwing dan ook- willen uiten of belijden? Is er ruimte voor een godsdienstloze levenshouding? En in hoeverre laten mensen andersgelovigen of niet-gelovigen vrij om te zijn wie ze willen zijn? Vrijheid van godsdienst is een van de rechten uit de Universele verklaring van de rechten van de mens.
Volgens publicist en hoogleraar Paul Scheffer is er een breuklijn ontstaan tussen seculier en religieus, vooral waar het gaat om orthodoxe stromingen. Religie lijkt eerder bij te dragen aan scheidslijnen in de samenleving die leiden tot angst en toenemende tegenstellingen tussen groepen mensen dan dat het een verbindend element vormt. Door meer kennis over religie en levensbeschouwing te verbinden aan maatschappelijke vraagstukken zou het publieke debat kunnen verrijken en van nuance voorzien.
Persoonlijk contact is de sleutel tot verandering
Aan de basis van het werk van Bureau Discriminatiezaken staat het tegengaan van discriminatie en ongelijke behandeling op alle discriminatiegronden. Hiervoor hebben wij diverse ‘preventie’ projecten bedacht die erop gericht zijn om met elkaar in gesprek te gaan (Persoonlijk contact is de sleutel tot verandering. Uitspraak van Rabbijn Clary Rooda), vooroordelen weg te nemen en te kijken ‘hoeveel anders de ander eigenlijk mag zijn’ in de Nederlandse samenleving. Alle activiteiten vinden plaats in Haarlem. Er wordt samengewerkt met verschillende Haarlemse geloofsgemeentes en levensbeschouwelijke organisaties en met het Haarlems Platform voor Religie en Levensbeschouwing (HPRL).
De projecten:
- (S)Preken voor andermans Parochie. Alle 52 religieuze en levensbeschouwelijke organisaties in Haarlem zijn uitgenodigd om deel te nemen aan dit initiatief waarbij ontmoeting en kennisuitwisseling van elkaar overtuiging centraal staat. Er wordt gestreefd naar tien uitwisselingen. Op dit moment hebben 5 kerken, 2 moskeeën, 3 migrantenorganisaties, de Soefi’s, de Humanisten, een Amsterdamse rabbijn en Stem in de Stad toegezegd deel te willen nemen. We zijn druk bezig om de uitwisselingen tot stand te brengen en meer organisaties over de streep te trekken om mee te doen.
- Mensenbieb: ’leen eens een mens’, vraag naar hem of haar èn laat vragen aan jou stellen. In 2005 was de eerste Mensenbieb in Nederland. Sindsdien werden er ruim 200 gespreksevenementen gehouden met ontelbaar veel mooie ontmoetingen.’Onbekend maakt onbemind’, dus door mensen met elkaar in contact te brengen op basis van eigen keuze kunnen (voor) oordelen worden weggenomen. Per editie zijn er circa 10 ‘levende’ boeken te leen, waaronder een christen, een moslim en een soefi. Ondertussen zijn er eind 2017 twee edities geweest, één in het winkelcentrum in Schalkwijk en één in de bibliotheek van Schalkwijk. Op 19 en 26 maart komt de Mensenbieb naar het Bibliotheekfiliaal in Haarlem-Noord. Rineke Mesman is de grote trekker van dit project.
- In 2017 zijn er 21 interviews gehouden met 23 gelovige en seculiere Haarlemmers. Vanuit het gegeven dat (steeds meer) mensen zich terugtrekken bij mensen van gelijke religie, levensbeschouwing en/of afkomst hebben we onderzocht of gelovigen en niet-gelovigen contact hebben met ‘de ander’, of het wenselijk is dat er meer contact is en hoe hier actie op kan worden ondernomen. Wij publiceren de verhalen in een prachtig vormgegeven boekwerkje dat in maart/april uitkomt. We willen graag op verschillende plekken over het onderzoek en de uitkomsten vertellen. Het onderzoek is gehouden in samenwerking met Yvonne Moonen-Thompson, Religiewetenschapper, gespecialiseerd in Islam. De volgende vragen staan centraal in het onderzoek: Voelen Haarlemmers zich vrij om hun geloof of levensbeschouwing in alle openheid te beleven en ook uit te dragen?In hoeverre laten mensen gelovigen en andere gelovigen vrij om hun geloof of levensovertuiging te uiten?
- Religieuze en levensbeschouwelijke kaart van alle organisaties in de gemeente Haarlem. De kaart is ontwikkeld door Meike Jacobs en is binnenkort digitaal te bekijken en te gebruiken.
- Een Reflectiebijeenkomst: zal plaatsvinden in het najaar van 2018 waar allerlei relevante verbindingsinitiatieven zich kunnen gaan presenteren. We bieden een platform voor veel verschillende organisaties met verschillende levensbeschouwelijke oriëntaties en we kijken gezamenlijk terug op wat er is gebeurd en gedaan en wat er is bereikt. Ook trekken we conclusies en blikken vooruit naar de toekomst. Het is een open bijeenkomst voor alle burgers van Haarlem. Een interessante spreker, gezamenlijk eten en muziek zullen de bijeenkomst omlijsten.
De diverse projecten zijn financieel mogelijk gemaakt door:
De gemeente Haarlem
Rotary Haarlem
J.C. Ruigrok stichting
Sint Jacobs Godshuis
Soefi contact
Stichting centrum voor propaganda voor eenheid in de vakbeweging
[1] Paul Scheffer, “Ons driestroompjesland”, NRC Handelsblad, 6 januari 2018.